حجت‌الاسلام دکتر محمداسماعیل عبداللهی عضو هیئت علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران ارائه‌دهنده کرسی، دکتر حسن محمدپور دکترای فقه و مبانی حقوق و رئیس سابق دانشگاه فرهنگیان استان قم و حجت‌الاسلام دکتر ابراهیم عباسپور دکترای جامعه‌شناسی و مدرس دانشگاه ناقدان کرسی و دکتر مهرداد حاجی‌زاده مدرس دانشگاه و عضو کارگروه آموزش و پرورش مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی دبیر علمی این جلسه بودند.

در ابتدای این جلسه دکتر عبداللهی با اشاره به اینکه در نظام حکمرانی دینی، مفهوم تربیت و آموزش افراد به عنوان یک عنصر حیاتی برای تقویت ارزش‌ها و اصول دینی در جامعه اهمیت چندانی دارد، گفت: یکی از اصول مهم در مهندسی ساختارهای تربیتی در نظام حکمرانی دینی، ارتقاء دانش و فهم اصول دینی در میان اعضای جامعه است. برنامه‌های آموزشی باید بر اساس اصول دینی و اخلاقی تدوین شده و به نحوی طراحی شوند که افراد بتوانند ارزش‌های دینی را در زندگی روزمره خود بکار گیرند.

وی افزود: برای مهندسی ساختارهای تربیتی در نظام حکمرانی دینی، نیاز به توجه به مسائلی همچون توسعه معرفت دینی، ارتقاء سطح فهم دینی، ترویج اخلاق و ارزش‌های دینی، تدریس مباحث فقه و اصول، ترویج فرهنگ تحقیق و پژوهش دینی و اخلاقی، تشویق به تحقیقات دینی، بررسی علمی مفاهیم دینی و اعتقادی، حفظ و ترویج اصالت ارزش‌ها و مفاهیم دینی، ایجاد مکانیزم‌ها و سازوکارهایی برای تشویق به عمل به احکام دینی و اجتناب از اعمال تخلفات در جامعه داریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه به‌مرور زمان، ممکن است این ساختارهای تربیتی با چالش‌ها و مواردی مواجه شوند که باعث کاهش کارایی و تأثیرگذاری آن‌ها شود، گفت: ارتقاء کیفیت و محتوای آموزش‌های دینی و اخلاقی برای تضمین فهم درست اصول و ارزش‌های دینی در جامعه، بررسی و تحلیل نیازهای جوانان و افراد جامعه برای انطباق ساختارهای تربیتی و آموزشی با محیط و اجتماع، ایجاد مکانیزم‌ها و سازوکارهایی برای تشویق به عمل به احکام دینی و اجتناب از تخلفات به‌منظور حفظ اصول دینی در جامعه، ترویج فرهنگ تحقیق و پژوهش دینی و اخلاقی برای تقویت معرفت دینی و ارزش‌های اخلاقی در جامعه، اصلاح و به‌روزرسانی سیستم‌های آموزشی و پرورشی به‌منظور بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت ساختارهای تربیتی، اعمال رویکردهای نوین آموزشی به‌منظور تقویت توانایی‌های شخصیتی و اجتماعی افراد برای مواجهه با چالش‌های روزمره و تشویق به تحقیقات دینی و ارتقاء سطح فهم دینی و اخلاقی برای حفظ و ترویج اصالت ارزش‌های دینی در جامعه می‌تواند باعث بهبود و ارتقاء ساختارهای تربیتی در نظام حکمرانی دینی شوند.

در ادامه این جلسه حجت‌الاسلام دکتر ابراهیم عباسپور به عنوان اولین ناقد با اشاره به اینکه به نظر بنده به جای واژه وضعیت‌سنجی باید از واژه وضعیت‌شناسی استفاده کنیم، گفت: وضعیت‌سنجی عمدتاً در تحقیقات کمّی استفاده می‌شود که یک سنجه قابل اتکا و شاخص کمّی و بیرونی در عالم واقع داریم که با تحقیقات عمدتا کمّی آن را می‌سنجیم و انحراف معیار از آن را ارائه می‌دهیم لذا به نظر من بهتر است این کار را وضعیت‌شناسی بدانیم.

وی افزود: مهم‌ترین ایرادی که می‌توان به طرح‌نامه شما گرفت، غفلت از وضعیت موجود است. شما اگر با روش تحلیل محتوا یا با فراتحلیل، کارهایی که در مورد نظام رسمی تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران انجام شده را وضعیت شناسی می‌کردید، محتوای قابل قبول‌تری می‌توانستید ارائه کنید. در حال حاضر شما پیشنهاداتی را مطرح کرده‌اید بدون آنکه به وضعیت موجود به‌طور دقیق و کامل بپردازید. مثلاً ایراد آموزش ابتدایی در حال حاضر چیست؟ یا ایراد کلی نظام تعلیم و تربیت ایران چیست؟ تا ببینیم چطور باید از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برسیم. شما از ابتدا به سراغ ارائه راهکار رفته‌اید که به نظر بنده این راهکارها هم خیلی کلی است و وارد جزئیات نشده‌اید.

در ادامه این جلسه دکتر حسن محمدپور به عنوان دومین ناقد با اشاره به اینکه در کرسی‌ها باید یک یافته جدید و یک نظر جدید و نو ارائه شود، گفت: بخش قابل توجهی از طرح شما، تحلیل و بررسی مواردی است که در حال حاضر وجود دارد و تازگی ندارد.

رئیس سابق دانشگاه فرهنگیان استان قم در ادامه افزود: تربیت رسمی و عمومی به شکلی که امروز در جامعه حاکم است در واقع با نهادی است که با شروع دوران مدرنیته در جوامع غرب ظهور کرد. تا به امروز نیز این شکل رسمی از تربیت ادامه و گسترش پیدا کرده است. یکی از مظاهر تمدن را هم همین موضوع می‌دانند.

وی با اشاره به چالش‌های بین سنت و مدرنیته گفت: در اینجا ما بحث شریعت‌گرایی را داریم. صاحب‌نظران تعلیم و تربیت در مورد نقش دین معتقدند که تعلیم و تربیت تلفیقی از دین و مبانی و علوم است. حال باید ارزیابی کنیم آنچه که الان در عمل اتفاق افتاده است، چقدر به آن مبانی و اصولی که به دنبال آن بودیم نزدیک است.

دکتر محمدپور با اشاره به انواع وضعیت‌سنجی گفت: یک الگو آن است که وضعیت موجود با وضعیت گذشته مقایسه می‌شود و الگوی دیگر نقد و بررسی وضعیت موجود است. مطلب شما تلفیقی از این دو الگو بود.

در پایان این جلسه دکتر عبداللهی به بخشی از پرسش‌ها و نقدهای ناقدان پاسخ داد.