در بیست و دومین کرسی ترویجی پژوهشکده چه گذشت؟
راهبردها و راهکارهای قرآنمحورانه عفاف و حجاب در نظام اسلامی با تاکید بر سور نور و احزاب
بیستودومین کرسی ترویجی پژوهشکده علوم انسانی اسلامی دانشگاه قم با موضوع «راهبردها و راهکارهای قرآنمحورانه عفاف و حجاب در نظام اسلامی (با تاکید بر سور نور و احزاب)» با ارائه حجتالاسلام والمسلمین دکتر ولیالله نقیپورفر دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه قم، سهشنبه 29 خرداد 1403 در پژوهشکده علوم انسانی اسلامی دانشگاه قم برگزار شد.
دکتر سید عبدالرضا موسوی استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه قم و حجتالاسلام والمسلمین دکتر مهدی سعیدی استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور قم ناقد و دکتر مهدی محمدی نسب استادیار گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه قم دبیر این جلسه بودند.
در ابتدای این جلسه حجتالاسلام دکتر ولی الله نقی پورفر با اشاره به اینکه عفاف و حجاب از پیشنیازها و لوازم اساسی حفظ ناموس است، گفت: ضرورت دارد تا توجهی مجدد به راهبردها و راهکارهای سیره قرآن محورانه پیامبر اسلام صورت پذیرد و پیشنیازها و لوازم حل و فصل پدیده بی عفتی و فقدان حجاب شرعی در صدر اسلام، از رهنمودهای قرآن و سنت پیامبر اسلام استخراج شود.
وی افزود: در این راستا، یک؛ توجه به فرایند سه مرحلهای تحقق ارزشهای اسلامی در آیات چهارگانه بعثت، دو؛ توجه به سیاستهای کلی سهگانه نظام اسلامی در تحقق ارزشها (راهبردهای قاطعیت در اجرا، تدریج در اجرا و تاخیر در اجرا) و سه؛ توجه به شبکهای و منظومهای بودن ارزشهای اسلامی اعم از باورها و اعتقادات و الزامات اخلاقی، فقهی و حقوقی باید مدنظر قرار گیرد.
دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه قم در بخشی از ارائه خود گفت: تاکید بر قاطعیت در اجرا با تشکیل نظام اسلامی در ارکان نظام اسلامی (سلسله مراتب مدیریت اسلامی و کارکنان دولتی)، و پیگیری سیاست مدارا در تحقق ارزشها در میان عموم جامعه تحت نظام اسلامی، بر اساس مقتضیات و ظرفیت دینی جامعه، با توجه به پیگیری فرایند سه مرحلة تلاوت، تزکیه و تعلیم در آیات بعثت، بر اساس کارشناسی مجمع تشخیص مصلحت نظام و پیگیری سه کلان راهبرد مذکور در جوامع مسلمان تحت نظامات سکولار و جوامع دیگر، بر اساس مقتضیات و ظرفیت دینی هر جامعه، باید بخشی از راهبردهای ما در این حوزه باشد.
حجتالاسلام نقی پورفر تصریح کرد: با گذشت 45 سال از انقلاب اسلامی، ما هماکنون بایستی در مرحلة تحقق مفاد آیات عفاف و حجاب و لوازم ضروری آن از قبیل بسیج ازدواج و بسیج بازرسی و نظارت بر محور احیای کارکرد جامعه مساجد بسر بریم که در سور نور و احزاب منعکس است؛ و لیکن از سالهای گذشته تاکنون، با انباشتی از ترک فعلها و سوء تدبیرهای سنگین از تحقق پیشنیازهای حکم عفاف و حجاب (که با هدایت الهی در سیره پیامبر اسلام منعکس است) همراه هستیم که بایستی با تدبیر جامع و حرکت جهادی ملی حاکمیت اسلامی و بسیج مردمی، این عقبماندگیها را در کنار التزام جهادی به لوازم تحقق عفاف و حجاب (با تبعیت از مفاد سور نور و احزاب)، جبران نماییم.
در ادامه این جلسه حجتالاسلام دکتر مهدی سعیدی استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور قم به عنوان ناقد اول با اشاره به اینکه به تعبیر شهید مطهری در مورد هیچ موضوعی به اندازه حجاب و عفاف و مسائل جنسی در قرآن به جزئیات پرداخته نشده است، گفت: نسبت به خیلی از مباحث آیات و روایات وجود دارد اما آن آیات، جزئیات را بیان نکرده است و این اهمیت ویژه مباحث مربوط به این حوزه است. طرح موضوع این کرسی نیز مطابق با نقشه جامع علمی کشور است. اولویت الف این نقشه بحث مطالعات قرآن و حدیث در علوم انسانی است.
وی افزود: پیامبر اکرم (ص) در مکه که نظام شرک حاکم بوده است، چگونه قاطعیت اجرا در احکام الهی داشتهاند؟ در مدینه که حکومت تشکیل شده و ایشان صاحب قدرت بودند اما در مکه نسبت به مسائل اجتماعی چگونه قاطعیت در اجرا داشتند؟ بحث دیگر اینکه سیاست تأخیر در اجرا چگونه بر مسئله حجاب منطبق میشود؟ چون اگر ما سیر نزول آیات مربوط به حجاب را نگاه کنیم، به جای تأخیر، تدریج را میبینیم. مثلا در سورههای مکی بحث شناختی، بینشی و گرایشی نسبت به مسئله حجاب مطرح میشود، مثل قصه حضرت آدم و حوا، قصه حضرت مریم، دختران شعیب و حضرت موسی، بحث حضرت یوسف و... و در سورههای مدنی بحث تشریع احکام حجاب و عفاف را داریم.
حجتالاسلام سعیدی در ادامه افزود: برخی از شرایط زمان حال را میتوان با شرایط زمان پیامبر یکی دانست و سیاست تدریج را جلو برد اما شرایط دیگری وجود دارد که منطبق با آن زمان نیست. اگر سیاست تدریج را بپذیریم، چطور باید آن را اجرا کنیم؟ مثلاً زمان پیامبر جنگ شناختی و جنگ ترکیبی نبوده است.
در ادامه این جلسه دکتر سید عبدالرضا موسوی استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه قم به عنوان ناقد دوم با اشاره به اینکه در مورد خیلی از پدیدههای اجتماعی و فرهنگی در جامعه ما مطالعه عمیقی صورت نمیگیرد، گفت: اگر ما میخواهیم نتیجه بگیریم و به مرحله اجرا برسیم، لازمة آن پژوهش دقیق و کامل است. جناب دکتر نقیپورفر پژوهشهای خوبی در حوزه عفاف و حجاب انجام دادهاند. این پژوهشها باید به بخشهای مختلف نظام اسلامی تسری پیدا کند. یعنی از رئیسجمهور تا وزرا و سایر مسئولان براساس پژوهش و مطالعه، تصمیمگیری کنند. یکی از اشتباهات ما در مدیریت کشور آن است که نسبت به پژوهش به معنای واقعی آن غافل شدهایم.
دکتر موسوی با اشاره به اینکه ما باید برای پرسشهای نسل جدید، پاسخهای مناسبی داشته باشیم، افزود: خیلی از شبهات و تبلیغات ناروا در جامعه ما رخنه کرده و برخی از حرفهای ما در حال حاضر حرفهای قشنگ و آرمانی است ولی عملیاتی نمیشود. این وسط شکاف عمیقی وجود دارد که باید پر شود.
دکتر موسوی در پایان با اشاره به اینکه مباحث ارائه شده توسط استاد نقیپورفر دچار یک درهم تنیدگی و آشفتگی است، گفت: برای آنکه این مباحث اثرگذار باشد، نیاز است تا نظم مشخصی داشته باشد و ساختار مجددی به آن داده شود.
نظر دهید