در ابتدای این جلسه دکتر گرامی‌پور با بیان مقدمه‌ای در مورد چگونگی پذیرش یک نظریه سیاسی توسط مردم گفت: «پذیرش یک نظریه سیاسی توسط یک ملت محصول تجریه زیسته ی آن ملت است چرا که گذشت زمان و تراکم تجربه ها مردم یک جامعه را متقاعد می سازد که مدل خاصی از حکمرانی را بپذیرند. مردم ایران در نیز در دوران معاصر پس تجربه های تلخ و شیرین و مبارزات سیاسی و تحولات اجتماعی به این نتیجه رسیدند که برای داشتن زیست مومنانه باید قدرت سیاسی را در دست داشته باشند.»

وی در ادامه با اشاره به نقش مردم در ساختار حکومت دینی گفت: «در این حوزه 3 نظریه مهم وجود دارد: 1. نظریه مقبولیت 2. نظریه مشروعیت 3. نظریه حد وسط این دو نظریه که توسط امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه ای تحت عنوان مردم سالاری دینی مطرح شده است.»

گرامی درخصوص روش تحقیق خود گفت: «در این مقاله در تحلیل بیانات رهبر معظم انقلاب از روش تحلیل مضمون با کمک نرم افزار maxqda 2022  استفاده شد. در مجموع  از بیانات رهبری در خصوص واژه مردم سالاری 679 و مشروعیت 221 و مقبولیت 55 مورد یافت شد که پس از حذف موارد مشابه، 77 مورد کدگذاری شد و در نهایت این کدها در 7 عنوان کلی دسته بندی شد.»

 

در ادامه این جلسه دکتر گرامی‌پور، بخش‌های منتخب از بیانات مقام معظم رهبری را قرائت کرد و ادله مردم‌سالاری دینی را شرح داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم در بیان تفاوت مردم‌سالاری دینی و دموکراسی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی گفت: «آیت الله خامنه ای معتقد است که طرّاحان دموکراسى غربى و عوامل آنها در صحنه‌هاى عملى میخواستند این‌طور القا کنند که مردم‌سالارى با دین‌سالارى و دین‌دارى سازگار نیست و  امام خمینی ره این مفهوم باطل را زایل کرد و مردم‌سالارى دینى که همان جمهورى اسلامى است را در دنیا مطرح نمود. او به زبان هم اکتفا نکرد و صرفاً به استدلال فکرى بسنده نکرد بلکه عملاً مردم سالاری دینی را در عرصه اجتماع پیاده نمود. ایشان در بیان تفاوت مردم سالاری دینی و دموکراسی چنین بیان می کند:

"مردم‌سالارى دینى است که با دموکراسى‌هاى رایج دنیا در بنیاد اختلاف دارد. ریشه‌ى مشروعیّت رأى مردم در دموکراسى‌هاى رایج دنیا اساساً با مشروعیّت رأى مردم در نظام مردم‌سالارى اسلامى که ما به دنبال آن هستیم و آن را حکومت اسلامى و حاکمیّت اسلام به حساب مى‌آوریم، متفاوت است. لذا در روشها، تفاوت بین اینها است. در دموکراسى‌هاى رایج جهانى، ضوابطى که ما براى اداره‌ى کشور و براى مدیران آن قائل هستیم، وجود ندارد؛ ممکن است ضوابط دیگرى باشد. در اینجا قدرت‌طلبى وجود ندارد. این‌طور نیست که دعوا بر سر این باشد که چه کسى بر اسب قدرت سوار شود و بتازد تا بتواند از هر وسیله‌اى براى این‌کار استفاده کند."»

در ادامه این جلسه ناقدان به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

حجت‌الاسلام رمضانپور به عنوان اولین ناقد با اشاره به اهمیت موضوع کرسی و اینکه مسئله جایگاه مردم در حکومت هنوز به درستی تبیین نشده است، گفت: «فرمایشات مقام معظم رهبری، فرمایشات کاملاً واضحی است اما در فرایند تحلیل علمی مسئله که بیاییم جایگاه مردم در مشروعیت را بررسی کنیم، مسئله ساده نیست. به تعبیر دیگر مسئله جایگاه مردم در حکومت اسلامی یک عنوان وسیعی است در حالی که متن مقاله به تأثیر مردم در اصل مشروعیت می‌پردازد. من حس می‌کنم دعوای نقش مردم در مشروعیت یک دعوای انحرافی است. یعنی آن چیزی که مسئله اصلی در فضای سیاسی است، جایگاه قهر و غلبه است.»

وی در ادامه افزود: «حکومت اسلامی حکومتی است با همراهی مردم؛ نه قهر و غلبه و علیه مردم. این جواب شفاف مقام معظم رهبری به مسئله میدانی است.»

رمضانپور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دیدگاه‌های رقیب تصریح کرد: «شما نظرات مقام معظم رهبری را در کنار دو نظر رقیب مطرح کردید در حالی که یک فاصله عمیقی بین این نظریه و دو نظریه رقیب وجود دارد. به بیان دیگر نظرات رقیب یعنی هم نظریه آیت الله منتظری و هم نظریه علامه مصباح نسبت به عصر معصوم و نصب الهی در مورد معصوم و حق حاکمیت معصوم و عدم تأثیر اراده مردم در حق حاکمیت معصوم، اتفاق نظر دارند. اختلاف نظر این دو نگاه در مسئله عصر غیبت و نحوه تعیین نائب عام است که آیا خواست مردم در به فعلیت رسیدن این مقام نیابت تأثیر دارد؟»

در ادامه این جلسه حجت‌الاسلام دکتر محمد قاسمی به بیان نقطه نظرات خود در مقام ناقد کرسی پرداخت و صبحت‌های خود را این‌گونه آغاز کرد: «بنده انتظار داشتم دکتر گرامی‌پور در متن یا بیان خودشان ضرورت این مسئله را که ما می‌خواهیم جایگاه مردم در مشروعیت را بحث کنیم، مشخص کنند.»

دکتر قاسمی در ادامه افزود: «45 سال از انقلاب گذشته و ما همچنان در یقین خود بحث می‌کنیم؟! ما اکنون باید در موضوع حکومت‌داری بحث کنیم. سوال من این است که حکومت دینی چگونه باید کار کند. نه اینکه الان بحث کنیم که این حکومت مشروعیت دارد یا خیر. ضرورت بیان این مباحث هنوز برای من مشخص نشده است.»

وی در ادامه به بیان نقاط اختلاف نظر مرحوم مصباح و مرحوم منتظری پرداخت و گفت: «وقتی ما می‌خواهیم بگوییم فلان عالم یا نظریه‌پرداز این نظریه را دارد، باید به لوازم آن نظریه هم معتقد باشیم. وقتی شما می‌گویید که مردم در مشروعیت نقش دارند، این ولایت زمان‌دار است. مگر نمی‌گویید مردم؟ منظور کدام مردم است؟»

دکتر گرامی در پایان این جلسه اشکالات مطرح شده در این جلسه را پاسخ داد.