در چهاردهمین کرسی ترویجی پژوهشکده بررسی شد
بررسی فقهی تولید و کاربرد سلاحهای هستهای از دیدگاه آیت الله العظمی خامنهای مدظله العالی
چهاردهمین کرسی ترویجی پژوهشکده علوم انسانی اسلامی دانشگاه قم، دوشنبه 10 اردیبهشت 1403 با موضوع «بررسی فقهی تولید و کاربرد سلاحهای هستهای از دیدگاه آیت الله العظمی خامنهای مدظله العالی» و با ارائه حجتالاسلام والمسلمین دکتر مهدی گرامیپور استادیار دانشگاه قم در دانشکده الهیات دانشگاه قم برگزار شد.
در این جلسه حجتالاسلام والمسلمین سعید صلحمیرزایی و حجتالاسلام والمسلمین عنایتالله رمضانپور از استادان سطوح عالی حوزه به عنوان ناقد و حجتالاسلام والمسلمین مهدی عزیزی به عنوان دبیر علمی حضور داشتند.
حجتالاسلام والمسلمین دکتر گرامیپور، با اشاره به پیشرفتهای چشمگیر بشر در حوزههای مختلف علوم و فناوری گفت: «این فناوریها گاهی در خدمت رفاه ملتهای جهان و رشد و توسعه جوامع انسانی قرار گرفته و در موارد دیگری در جهت قدرت طلبی و زیاده خواهی و سلطه طلبی بر جوامع دیگر قرار گرفته است. جنگ علی رغم اینکه در نگاه بشر همواره با ترس، تخریب شهرها و مرگ همراه بوده است اما واقعیتی است که همواره در زندگی بشر رخ داده است. ملتها چه در مقام تهاجم و چه در مقام دفاع بخشی از سرمایههای خود را در جهت تولید سلاح به کار گرفتهاند.»
وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به دیدگاه شرع در مورد سلاح هستهای گفت: «فقه شیعه، به عنوان یکی از منابع مهم تعیینکننده نظرات و سیاستهای کشورهای اسلامی، در تعامل با این مسائل مدرن، نقش بسزایی دارد. فقهای شیعه، بهویژه آیتالله العظمی خامنهای و آیتالله فاضل لنکرانی، دیدگاههای فقهی مشخص و متمایزی را ارائه دادهاند که میتواند چراغ راهی برای درک بهتر این مسئله باشد.»
حجتالاسلام گرامی در تفاوت دیدگاه آیت الله خامنهای و آیتالله فاضل در مورد سلاح هستهای تاکید کرد: «در محور موضوع شناسی سلاح های هسته ای، رهبر معظم انقلاب بر چهار ویژگی کشتار و تخریب گسترده، عدم تمایز میان نظامی و غیر نظامی، ضایع کردن زمین ها و ایجاد خسارتهایی برای نسلهای آینده تاکید می کند اما آیت الله فاضل لنکرانی با پذیرش سه ویژگی اول و تاکید بر غیر متعارف بودن سلاحهای هستهای، ویژگی چهارم یعنی آثار تخریبی سلاحهای هستهای در نسلهای آینده را جزء مقومات اینگونه سلاحها نمیداند. در محور به کارگیری سلاحهای هستهای، دیدگاه آیت الله فاضل منطبق بر فتوای رهبر معظم انقلاب است. چرا که ایشان نیز قائل به حرمت بهکارگیری سلاحهای هستهای به نحو مطلق است اما در محور تولید و نگهداری سلاحهای هستهای، رهبر معظم انقلاب به صراحت تولید و نگهداری سلاحهای هستهای را جایز نمیداند اما عبارات آیت الله فاضل در این زمینه متفاوت است ایشان علی رغم اینکه در مواردی به عدم جواز تولید سلاحهای هستهای تصریح میکنند اما در مواردی در مقام بررسی ادله، جواز تولید و نگهداری سلاح های هستهای را میپذیرد.»
حجتالاسلام صلحمیرزایی به عنوان ناقد اول با بیان اینکه دکتر گرامی مقاله خودشان را در سه بخش «موضوعشناسی»، «ادله حرمت بکارگیری سلاح هستهای» و «ادله حرمت تولید و نگهداری سلاح هستهای» بیان کرد، گفت: «به نظر بنده در بحث موضوعشناسی باید کار بیشتری ارائه میشد. خوب بود که در مورد ملاکهای مورد نظر رهبر انقلاب، این موارد با دقت بیشتری توضیح داده میشد. مثلاً در مورد انواع سلاحهای کشتار جمعی، فرق گذاشتن بین نظامیان و غیرنظامیان و... نیاز به تفصیل بیشتری بود. در زمان فعلی که هوش مصنوعی در حال گسترش است، آیا میتوان از این سلاحها استفاده کرد و تأثیرگذاری آن را تغییر داد؟»
وی در بخش دیگری از سخنان خود با طرح این پرسش که در صورتی که بتوان مثلاً تأثیر مخرب سلاح هستهای بر روی نسلهای آینده را کنترل کرد، آیا میتوان از این سلاح استفاده کرد، افزود: «در ادله حرمت بهکارگیری سلاح هستهای، این موارد نیاز به تدقین بیشتری دارد. بهطور مثال اگر در قلعهای زنان و کودکان وجود داشته باشند، میتوان به آن قلعه حمله کرد و دیه این افراد برعهده حاکمیت است یعنی حضور این افراد مانع عملیات نظامی نمیشود. نمیتوان بهطور مطلق کشتن غیرنظامیان که گاه به عنوان سپر نظامی استفاده میشوند را ممنوع اعلام کرد؛ گاهی کشتن این افراد در کنار نظامیان دشمن، از کشتارهای بعدی دشمن جلوگیری خواهد کرد.»
حجتالاسلام والمسلمین عنایتالله رمضانپور ناقد دوم با طرح این پرسش که در مورد این مقاله من با این ابهام مواجه بودم که آقای گرامیپور قصد جمعبندی و تکمیل فرمایشات رهبری رو داشتند یا در این مقاله در مقام تبیین نظرات ایشان بودند، گفت: «در مقام جمعبندی کار خوب و جامعی انجام شده است اما در تبیین آرای فقهی کار قوی نیست. باید آرای مختلف حتی در جایگاه مخالف را گردآوری و یک صورتبندی مناسب برای آن ارائه میکردند.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به حد کلان ضرر رساندن گفت: «در بیان گستره تخریب، سوال اساسی این است که حد ضرر رساندن به منابع طبیعی و امکانات دشمن تا جایی مجاز است که اهداف ما تأمین شود؟ یعنی اگر بیشتر از این مقدار ضرر رسانده شود، ما اشتباه کردهایم؟ اعم از منابع طبیعی یا مقاتلین یا حتی از بین بردن منابع مالی حکومت اسلامی. در واقع ما برای ساخت بمب و تجهیزات نیاز به منابع مالی داریم. آیا اگر بیش از حد بمب بسازیم و در جنگ استفاده کنیم، خطا کردهایم؟ این موارد تداخلاتی در بحثهای شما دارد که جا دارد به آنها بهطور دقیقتر و مفصلتری بپردازید.»
در بخش پایانی این جلسه، حجتالاسلام والمسلمین گرامیپور و ناقدان به بحث و تبادل نظر بیشتر در مورد این موضوع پرداختند.
نظر دهید